Bonnen - 4
Bonnerklossen

Bonnen is heel oud. Het is onlosmakelijk verbonden met Gieten. Het is er onderdeel van. Maar toch is het ook altijd iets zelfstandigs geweest. Bij de pagina over Klein Hilbingshof wordt ook al gesproken over de Bonner marke. En ook in het rijmpje dat elke oud-Gieter kent is aan Bonnen een zelfstandige plaats toebedeeld:

Eexter ossen,
Bonner klossen
Gieter heeren,
Gasselter beeren,
Wilt al't land regeeren

Op de foto hieronder zien we zo'n Bonnerklos. We zien hier de oude Albert Bos. De opa van die we van de sproeimachine uit het fotoalbum kennen.

 

Beide foto's zijn in ieder geval van vóór 1928. Want net als op de bovenste foto zien we de molen van Bonnen nog met bovenbouw. Van Klamer Bos kregen we onderstaande foto uit ongeveer 1922. Hierop is de molen ook te zien, gezien vanuit het weiland uit de richting van Klein Hilbingshof.

 

Wat is verder op deze foto's te zien? We zien de broodbakkerij en molen van Speelman (later Kamphuis) en links achter de bomen en aan de overkant van de weg zien we de boerderij van Meiering, later Karssens en in onze tijd woont Willem Mulder daar.

Iny Reimers maant ons tot grotere precisie. Na Meiering woonde daar de familie Reimers-Karssens. Zij behoorden tot de latere Noordoostpolder pioniers.

(2020-12) Bij de molen in Bonnen had Kamphuis zijn bakkerij. Van Erika Gruijs uit Hilversum kregen we via Facebook een foto van de bakkerswinkel van haar opa.

Johannes Bos was tot ongeveer 1944 bij Kamphuis werkzaam. Van zijn in Oosterhesselen woonachige zoon Henk ontvingen we foto's waarop we zien dat zijn vader voor Kamphuis aan het werk was:

 ...met de bakkersmuts op

 

 ....met de bakkerskar

 

... en met de transportfiets in de Schoolstraat.

(2016-02) Klamer liet een ons nog onbekende afbeelding van de molen uit Bonnen zien.

 

(2015-03) Toen we bij wijze van grap de bijgaande foto op Facebook plaatsten en ons afvroegen wanneer Che Guevara ook alweer in Gieten was geweest, kwam al snel uit dat deze foto in de Schakel van 12 april 1989 had gestaan.

 Klamer liet ons weten dat deze foto van hem gemaakt is ter gelegenheid van een eerste boekje dat hij had gemaakt. Dat ging over de molen in Bonnen. Hij poseert hier voor het huis van Feijen, waarachter die molen heeft gestaan. Het leek ons leuk om dat boekje 26 jaar na deze eerste uitgave opnieuw in digitale vorm uit te geven.  Uiteraard is het boekje opgenomen in onze bronnenhoek. Maar als u op de onderstaande pagina klikt dan kunt u , als het goed is, dit boekje hier ook lezen... En als dat niet lukt, omdat u het misschien met een mobiel apparaat wilt bekijken, dan is voor hier een gewone PDF.

 

(2006-05)Mevrouw Hogenesch vertelt dat Willem Mulder lange tijd in dit huis heeft gewoond. Maar dat is ook alweer een tijdje geleden. De Familie Van Blanken heeft er een tijd gewoond, maar inmiddels ook niet meer. Tegenwoordig wordt het huis bewoond door de familie Broersma/Smulders.

Gineke Zikken blijkt deze boerderij in herfsttijd geschilderd te hebben. 
Het is een klein schilderijtje (18 x 24), maar wel mooi!

 

(2011-01)  Pieter Venema stuurde ons een wat recentere foto van 'de molen'. We schatten dat ie zo ongeveer uit 1970-1975 dateert. De bovenbouw zit er niet meer op. En ook is koren niet meer de "core-business' van het gevestigde bedrijf. Jan Feyen begon hier zijn garagebedrijf. Vandaar de overvloed aan auto's op het erf. Rechts zien we nog de ingang en schuur van de KI-stal. Jacob Meursing uit Anderen bouwde hier later een woonhuis voor deze schuur die torn dienst ging doen als paardenfokkerij.

(2020-12)  We wisten nog een paar mooie foto's van garage Feijen in de molen te scoren. We konden kiezen uit een keur van auto's.

 

(2006-04)We komen nu bij de driehoek waar de Hondsrugweg en Bonnen samenkomen. Hierover weet Mevrouw Pronk-Hogenesch nog het volgende te vertellen: "Bij het lezen van de pagina over Hilbingshof zie ik staan dat er alleen nog een weiland is met de gracht en de eiken van de oprijlaan. Deze eiken staan echter aan twee zijden van het terrein waar de gracht niet meer aanwezig is. Een aantal jaren geleden vertelde Job Meursing mij dat er vroeger een mooi bosje lag op ongeveer de plaats waar nu de Hondsrugweg kruist met Bonnen. Dit bosje is gerooid toen deze weg werd verhard. Hij vertelde dat hij nog had geprobeerd om het rooien tegen te houden omdat dit stukje deel uit had gemaakt van de oprijlaan van het Huis te Bonnen." Misschien is er iemand die hier meer van weet? 

(2006-04) Vlak voor deze kruising was in vroeger tijd de KI-stal gevestigd. Nu is er een  paardenfokkerij. Voor de bezoeker die niet met de afkorting KI bekend is: Kunstmatige Inseminatie. De bedoeling was dat de leden van de KI-vereniging hun koeien met hoogwaardige sperma konden laten bevruchten. Opdat er later weer koeien uit voort zouden komen die veel en goede melk zouden leveren. Wat ik me uit die tijd herinner is dat er hele dikke stieren op de stal stonden. En dan stond daar in het midden een nagebouwde achterkant van een koe. Van tijd tot tijd moesten de stieren productief werk verrichten. Ze moesten dan op de achterkant van de koe klimmen en mochten daar even lekker "van bil" gaan. Ik stel me zo voor dat een medewerker van de KI met een jampot onder de kunstkoe gereed stond om daar de sperma-kwak van de stier op te vangen. Helaas hebben we nog geen illustraties gevonden van zo'n gebeurtenis.

Hieronder zien we een foto van de stieren op de KI-stal. Geen mistverstand: ik reken hier Willem Peppping niet toe. "Pim Pep" was hier de medewerker: dat u niet denkt dat hij ook van tijd tot tijd achterop de kunstkoe sprong!

 

 

Maar met sperma in een jampot kwamen er geen kalveren. Daartoe moest de inseminator 'de boer op'. (ooit was er een dorpsgenoot die structureel sprak over een inseminator als zij examinator bedoelde. Moeilijke woorden! En er was kennelijk niemand die haar dat durfde zeggen...) De KI-medewerker ging voor de bevruchting naar de boer.  Vulde 'een spriet' met de kwaliteitssperma en bracht dat handmatig bij de koe in. Het leuke is dat wij daar wel beelden van hebben.  Het is kort, maar laat de handeling duidelijk zien.

(2006-05)  Mevrouw Hogenesch weet meer van de inseminator van de K.I: "het is Hendrik Moek. Hij woonde vroeger eerst aan de Kalkamperweg/hoek Asserstraat en later in Bonnen, in het huis tussen de boerderij van Mulder en bakker Kamphuis. Zijn vrouw Marchie is nog niet zo lang geleden overleden in Dekelhem. Zijn zoon is Harm Moek. Ik denk dat de boer Vos heet of de eerdere bewoner Niemeyer, gezien de lokatie."

(2020-01)  Onlangs deden we een mooie ontdekking. Op een theevisite in Valthe ontdekten we in de hal bij de gastheer een schilderij met een bekend tafereel. Het was een afbeelding van de KI-stal. In 1955 geschilderd door Von Dülmen-Krumpelman. Aanvankelijk dachten we dat het van Herman was, maar zijn dochter meent dat het ook nog wel eens van haar opa kan zijn geweest. Het schilderij was haar onbekend. Harm Pepping weet te vertellen dat ook hier Willem 'Pim" Pepping in overall is afgebeeld en hij daar de stier Friso Ever Adema 2  vasthoudt. Harm zegt dat het schilderij jaren op het kantoor van de zuivelfabriek heeft gehangen. Dat kan kloppen, want de vader van de eigenaar heeft het schilderij bij een verbouwing daar uit afvalcontainer kunnen redden...

 

Ook was er in Bonnen lange tijd een kroeg. Wie waren zoal de uitbaters: Henk Hatzmann, Van Rhee, Muurling. De kroeg stond net vóór de afslag naar Boddeveld.

Herman Franken uit Rhenen weet zich nog te herinneren dat Hendrik Meinen vóór Hatzmann op het café zat. Meinen is in 1950 met zijn familie naar Beilen vertrokken.

(2005-10) Harrie Kloose: "veur dat Hinderk (niet Henk) Hatzman en Aal op de kroeg zaten, was Jans Speulman eigenaor. Jans poepiedik, zo weur hij neumt. Waorum weeit ik niet".

De hoogste klassen van zowel de Bonner- als van de Gieterschool ontvingen hier op 5 december altijd Sinterklaas.
Altijd met een mooie film van 'de boefjes'. Ook was daar in de herfstvakantie altijd een wedstrijd herfstbakjes maken. Al het mos in het bos werd omgewoeld, alle paddestoelen gerooid, kastanjes en eikels alsmede herfstbladeren verzameld. Het geheel werd op een artistieke wijze in een aardappelbakje gegroepeerd. Dit werd dan hier tentoongesteld. En natuurlijk was er voor de winnaar een leuke prijs.

(2013-12)  Op Het Collectieve Geheugen op Facebook hebben we een ongeschreven wet dat elk toetredend lid die ook in Gieten is geboren en/of opgegroeid een foto laat zien van zijn/haar ouderlijke woning. Maar dan moet het wel een exemplaar zijn van, laten we zeggen, van vóór 1990. Geeke Mulder heeft het begrepen. Zij is  niet alleen geboren op Bonnen 25, maar ze woont er nog steeds. Ook haar haar ouders wonen daar nog steeds. Zoals ook haar grootouders daar vroeger woonden. Uit die tijd stamt deze foto: opa en oma hadden toen nog een winkel "G.Mulder kruidenier en grutterswaren."

Bovenstaande woning is nog steeds in oude stijl te bewonderen. Op deze foto was het een kampeerboerderij. Ik kan het mij nog herinneren als het winkeltje (ook een bakkerij?) van Stel. Het is weliswaar geen winkel meer, maar het interieur is nog altijd intact. Het ziet er thans uit alsof de huidige bewoners deze historische karakteristieken weten te waarderen. Misschien kunnen ze ooit nog eens wat stukjes zeep, busjes VIM en rolletjes drop gaan verkopen.
Naast hobby-boeren ook hobby-kruideniers!

We komen nu op de splitsing waar het huisje van 'dove Geert'stond en slaan rechts af.

(2008-03)  Hieronder volgen een aantal berichten van vorig jaar over "Dove Geert" Maar een foto van het betreffende huisje hadden we tot op heden nog niet. Daar komt nu verandering in. Want Klamer Bos stuurde ons deze foto van Geert's huisje toe

 

(2007-10) Een bezoeker had een herinnering aan "Dove Geert", maar vroeg zich zo'n veertig jaar later ineens af wat dat eigenlijk van een man was. Hij zag in zijn herinnering een rijzige man met een ouderwets gehoorapparaat. Woonde hij daar alleen? Wat deed hij eigenlijk? 
We zijn op onderzoek uitgegaan en kregen dit te horen. De echte naam van Dove Geert was Geert Venema.

 Hij woonde dus met zijn moeder boven aan de Bonnerdijk. (huisnummering van Bonnen). Zij hadden één koe en een akkertje bouwland. Geert was ook een goed gymnast bij Sparta. Hij was een kei op de brug en aan de rekstok. Daarnaast was hij huisslager en liep hij voor diverse verenigingen met kwitanties. Onder andere voor gymnastiekvereniging Sparta, het veefonds en het paardenfonds. Soms kon je heel moeilijk met Geert communiceren, omdat hij doof was als een kwartel. Niet voor niets noemde men hem dan ook Dove Geert. Het verhaal gaat dat wanneer de batterijen van zijn gehoorapparaat bijna leeg waren, hij het apparaat uit zijn zak pakte en het voor de mond van de mensen hield. In de hoop en verwachting dat hij ze dan wel zou kunnen verstaan.

Verder had hij nog een markante functie. Hij werkte voor een verzekeringsmaatschappij. In dat kader liep hij met de zogenaamde temperatuurlans bij de boeren langs om die in het hooivak te steken om te controleren of het niet te heet werd in het hooivak. Het gebeurde wel dat als hij de temperatuur gemeten had, het hooivak uit elkaar moest worden getrokken om te voorkomen dat de boel in de fik ging (hooibroei). 

 

Geert was vast van de partij bij vele evenementen in Gieten. Hij werd in die zin door iemand getypeerd als de voorloper van ons aller Jan Sloots. Geerts dood was tragisch: hij heeft zich in zijn huisje verhangen. Dat had dan toch weer niemand verwacht... Jan Hendrik Venema had nog een paar foto's van Geert.

(2007-11)  Martje Hogenesch heeft ook een herinnering aan hem: "Ik was nog niet op school en de goede man kwam met één of andere kwitantie langs. Hij was groot en erg sterk en sprak heel hard (natuurlijk vanwege z'n doofheid) Bij binnenkomst pakte hij me bij de armen op en tilde me omhoog roepend: "Ha, meidtie, hoe ist met dei?'" Gelijk begon ik te brullen en hij was helemaal van streek. Bleek dat m'n armen helemaal rood waren doordat hij me zo stevig vastpakte. M'n moeder zei nog: "Man wees toch voorzichtig, je bent je niet van je kracht bewust!"

Ook Harrie Kloose kwam met een herinnering: "Dove Geert was rechtsboeten in Geeiten 3. Oet tactische overwegings nam e alle corners op links met zien rechterbeein. Dat waren inswingers avant la lettre. Hie nam een keer een corner, die d’r in eein keer in gung, zunder dat d’r aander an kwam. Doornao is hum dat volgens mij nooit meer lukt. De overlevering wil echter zeggen, dat Geert ze d’r bijna altied inschoot. "

We zijn dus op onze tocht door Bonnen  bij de splitsing bij 'dove Geert' rechts afgegaan, en komen daar de boerderij op nummer 56 tegen. "Dit is het huis van Opoe Bonnen", zo staat aan de achterkant van deze kaart geschreven. Ongetwijfeld mede met het argument dat er lekker veel licht in huis kan komen, is dit huis enigszins van zijn karakteristieken ontdaan: aan de rechterkant is er een stuk bij het huis aangebouwd. Zodoende is er aan de voorkant een raam bijgeplaatst (dus nu 4), en de raampjes aan de zijkant zijn in het nieuwe deel vervangen door één groot raam.

Bovenstaande foto is afkomstig van Henk Ottens van de Eexterweg. Hij is in dit huis geboren en opgegroeid.

 

Deze foto kregen we van Herman Franken. Het is op nummer 48. Van dit huis weten we niet veel. De familie Woortman heeft er lange tijd gewoond. Of het huis er nog staat, en of het nog steeds herkenbaar is...?? Geen idee!!

(2016-02)  Al Het huis staat er nog steeds. En hoe!  Het is inmiddels vaste prik geworden om op gezette tijden even een fotootje te schieten van deze 'luxe woning' Inmiddels zijn het er al zoveel dat we meenden dat het huis een eigen pagina verdiende: Bonnen 48

 

(2006-10)  We gaan even bij de buren kijken op nummer 52... De foto's zijn een beetje vaag, maar als u door uw oogharen kijkt, dan ziet het er mooi uit. Dit huis is niet meer te bezichtigen is, want is afgebroken. Maar het grappige is, dat dit huis gelijk was aan dat van nummer 48. Dit huis stond in de lengte langs de weg , achter wat bomen. Het werd bewoond door de familie Everts. Het is nu in gebruik als landbouwgrond. Ik heb deze wetenschap van Gert Poelman. Klaas Everts was zijn oom. Volgens Gert heeft zijn oom Klaas nog een zichtbare herinnering achtergelaten: in de eerste boom aan de linker kant zou hij zijn initialen K.E. gekrast hebben. Dat willen we natuurlijk ook wel even graag op de foto zien!!

(2019-09)  We moeten soms een beetje geduld hebben. Ongeveer dertien jaar dat Gert ons deelgenoot maakte van deze 'inscriptie' is er dan eindelijk de foto. In welk jaar Klaas Everts de letters KE in de boom heeft gekerfd kunnen we niet meer precies achterhalen. Klaas is vorig jaar overleden.

 

(2017-04)  We besteden op gezette tijden aandacht aan de teloorgang van het huis Bonnen 48. Maar we gaan nu toch weer eens verder afzakken in Bonnen. Hebben we hierboven nummer 52 al gehad, nu komen we terecht op Bonnen 59. We werden hiertoe aangezet doordat we de beschikking kregen over mooie bewegende beelden van het interieur van het huis dat hier vroeger stond. Welk huis stond hier dan?
 


Dit was niet zo maar een huis-tuin-en-keuken-huis. Integendeel het was een eenkamerboerderij. Vrijwel alles gebeurde hier in die ene kamer. En dat is misschien te doen als je alleenstaand of met z'n tweeën bent, maar indertijd deden ze dat gewoon met 12 personen! Het was de familie Venema die hier toen woonde. Toen kleinzoon Jan het huis indertijd van de verhuurder kocht was het plan dat het huis naar het Ellert en Brammert park De Zeven Marken in Schoonoord zou worden herbouwd.  Maar dat bleek allemaal niet door te kunnen gaan, omdat te veel van het materiaal te verrot zou zijn.
 Gelukkig hebben we de foto's en de film nog!


het boerderijtje Bonnen 59 is bijna afgebroken,
de nieuwe paardenstallen zijn al gebouwd...

Marieke Kwak ging in 2009 bij Jan en Ina op bezoek en schreef op 28 februari 2009 een artikel in het Dagblad van het Noorden over het reilen en zeilen in dit oude huis. Zoals dat hieronder staat kunt u dat natuurlijk niet lezen. Maar als u op de foto klikt, dan zult u het artikel in een leesbaar formaat te zien krijgen.

(2017-05)  De vorige maand hebben we al foto's en films gepubliceerd van het oude huis, maar al snel kwam ik er achter dat ik nog een hele paar mooie interieurfoto's was vergeten. Wie wat bewaart, die heeft wat zullen we maar zeggen...

 

"We gaan achter de deuren" is nog een uit de oude Drentse tijd overgebleven gezegde. Het betekent zoveel dat ons wordt meegedeeld dat we gaan slapen. En de deuren die dan worden bedoeld zijn de deuren van de bedstee. We nemen hier een inkijkje in een van de bedsteden van Bonnen 59. Lekker comfortabel en intiem!

Jan die fotografeerde en filmde er vroeger lustig op los. Zo ging hij in de decembermaand van 1980 ook bij opa en oma op bezoek, want het was de tijd van het bakken van knieperties en jaorskoeken. En dat gebeurde bij opa en oma natuurlijk in het open vuur. En Jan ging dat filmen. Maar hij had gelukkig ook de tegenwoordigheid van geest om met zijn filmcamera wat door het huis te sjouwen. Zo krijgen we een prachtige inkijk in het huis Bonnen 59: het behangetje, de ketel, het kabinet, 't reeuw, de moderne radio en tv, pomp en kachelpiep. En bascuul staat gewoon naast de plee! Het is echt schitterend! Alleen jammer dat we de geur van de verse jaorskoeken niet meekrijgen...



Dat oude huis staat er dus niet meer. Jan heeft er zijn paardenfokkerij gebouwd. En wie een dikke portemonnee heeft die kan de nieuwe eigenaar van de Ranitahoeve worden. Want hij staat te koop!