Noordes - 1

De Noordes, het noordelijke buitengebied van Gieten, is het gebied waar de heide eerst plaats heeft gemaakt voor de landbouw. Toen kwam er de huizenbouw. Keurige huizen met keurige gazons. Eerst in het gebied van de Naweg tot en met de Julianalaan, daarna kwamen er de grote huizen op de akkers achter de Julianalaan tot en met de Zaalsteden. De straatnamen zijn hier ontleend aan gebruiken en begrippen uit de Drentse geschiedenis. De heide is inmiddels in gecultiveerde vorm teruggekeerd in rustieke wilde tuintjes met zitkuil.

Deze foto is weliswaar een panorama-foto van de Brink, met de villa van Homan-Free "de Merel" als het punt waar het oog naar toegetrokken wordt, maar daar is het mij hier eigenlijk niet om te doen. Ook niet om de 'zelfbinder', de landbouwmachine die voor het huis staat geparkeerd, maar het gaat mij om het gebied dat te zien is als je over dat huis heen kijkt. Ik heb geprobeerd een detail van de es te maken, maar deze blijft jammergenoeg nogal onscherp. In ieder geval hebben we hier het zicht op de Noordes,toen daar nog maar één huis gebouwd was. Het is een huis dat tegenwoordig aan de Julianalaan gesitueerd is. Jacob Speelman meldt ons dat dit huis daar ongeveer in 1948 gebouwd is. Albert Kamping was de pionier.

De kleinzoon van Albert Kamping en Grietje Kamping-Brouwer, Johan Wilkens uit Leek bevestigt dit verhaal: "Mijn grootouders hebben het huis laten bouwen in 1948/1949 en zijn in Maart 1949 in dit huis gaan wonen. Omdat zij de eersten waren, hadden zij nog veel ontberingen. Zo was er (nog) geen waterleiding (kwam pas in 1950), maar wel al elektriciteit. Ook was er nog geen weg, maar een 'aangelegd' zandpad tot aan het huis".

We zien hier in de detailfoto ook korenschoven staan. Het zijn bundels korenhalmen, die tegenelkaar gezet werden. Ik twijfel er niet aan dat we te zijner tijd nog wel duidelijke foto's van zulke schoven krijgen, alsook van de 'zaadbulten' die later van deze schoven werden gemaakt, toen het dorsen niet meer met de vlegel op de deel geschiedde, maar toen de dorsmachine één keer per jaar voorbij kwam.

Zoals gezegd werd de nieuwbouw van Gieten hier gesitueerd. Zoals op de foto hiernaast is te zien, werd dat ook wel gewoon 'uitbreidingsplan' genoemd. Deze prent is in 1943 door een Gieterse uit de Asserstraat aan een 'jongeheer' in Amsterdam verstuurd. We zien hier een foto van wat ik nog altijd één van de mooiste ('nieuwe') huizen van Gieten vind. Het huis waar vroeger Duursema in woonde.

In Amsterdam is ook de discussie opgevangen omtrent de 'bomenkap' in de Molenstraat. Is deze eigenlijk al afgelopen? Wat was er ook alweer aan de hand? Om de molen goed draaiend te kunnen houden, moet hij goed wind kunnen vangen. Met de onbebouwde es kon de molen dat in het verleden volop. Maar nu, met de toegenomen bebouwing en het groter worden van de aangeplante bomen, wordt dat steeds moeilijker.

(2017-02)  We kwamen nog een andere foto van een jonge Molenstraat tegen. Ook hier is het ruime zicht over de Noordes opvallend!

Zo zou het er ongeveer uit gaan zien wanneer de bomen op het gras gerooid zouden worden. Een detail laat zien hoezeer 'open' de windtoevoer vroeger wel was. Vanuit het open veld kende de wind bijna geen belemmering. Het probleem is duidelijk. Of Gieten kiest voor het industri?e monument, of wel voor een lommerrijke Molenstraat. Als niet-inwoner van Gieten zou ik het wel weten. Maar zou ik nog in het dorp wonen, en helemaal wanneer ik in de Molenstraat zou wonen, dan zou ik wat minder stellig zijn. Ik geloof dat ik dan ook zou kiezen voor een 'dood' monument. Dus wel het uiterlijk van het gebouw in goede staat houden, maar het niet meer functioneren van de draaiende en malende delen op de koop toe nemen. Gelukkig ben ik geen partij in deze discussie. Is er nog een ander alternatief? In vroeger tijden was het niet ongebruikelijk om molens in z'n geheel te verplaatsen. Zouden een aantal foto-amateurs niet eens wat compositiefoto's kunnen maken van een molen bovenop de Hondsrug?? Wat verder nog een kenmerkend detail is van deze foto is de gemoedelijkheid. Een betrekking bij de gemeentelijke plantsoenendienst gold in het verleden toch wel als één van de meest geambieerde banen. Altijd tijd en ruimte voor een praatje en een kopje koffie. En goede voorzieningen. Of dat allemaal waar was dat weet ik niet. Maar als ik dit detail zie, dan ruik ik hier in mijn werkkamer gelijk weer de geur van pas gemaaid gras. Zie ik in gedachten weer de schaftwagens van de gemeente: lichtgeel geschilderd,met blauwe luiken voor het raam en een blauwe deur...

Het was ook hierlangs dat ik mijn eerste regelmatige route door Gieten liep. Als 4-jarige was het heel gewoon dat je zelfstandig naar en van de kleuterschool liep. Niks geen gepraat over verkeersgevaar of 'enge meneren'. Kleuterschool "Kiekenhof" was gebouwd op de plaats waar thans 'de aula' gevestigd is. Menig Gieter zal ooit nog eens terugkeren naar de plek waar hij zijn schoolcarri?e is begonnen. 

(2018-09)  Het Collectieve Geheugen van Gieten moet zichzelf soms ook corrigeren, omdat de ook in de tussentijd dingen veranderen. Op de plaats van de kleuterschool staat nog wel het gebouw van de aula, maar die is thans niet meer als zodanig in gebruik.

(2018-09)  Hierboven hebben we een aantal foto's of details van foto's laten zien van de Molenstraat en de daarachter gelegen es. We willen daar een paar mooie foto's aan toevoegen. De eerste kregen we van Klamer Bos.  De bouw van de Molenstraat is nog maar net in gang gezet. We kunnen welhaast nog onbelemmerd over de Noordes heen naar Eext kijken.

(2022-05)  Het was in 1966 dat Tamminga vanaf de molen onderstaande foto van de Noordes maakte. Op een maandag, denk ik. Want het is blijkbaar wasdag, het wasgoed wappert lekker luchtig aan de waslijnen achter de voorste huizen van de Molenstraat. De moestuinen zien er ook tip-top uit. Achter de huizen van de Julianalaan zijn de eerste woningen aan de Stokleggingslaan al gebouwd. Nog prominenter in het zicht staan de nieuw gebouwde huizen van, wat is het, Korte Bree of Keurnotenlaan? Volgens Fenna Pauw moet het, gezien de positie ten opzichte van haar ouderlijke woning aan de Landspoelen, de Korte Bree zijn.

Jan Postmus stuurde de volgende foto afkomstig uit het familiealbum. Het is de Molenstraat in de jaren vijftig van de vorige eeuw. We kunnen niet anders zeggen: het is een keurige straat geworden!

De kleuterschool

Bovenstaande foto is gemaakt op de dag dat de kleuterschool geopend is. Dat was op 4 december 1954. Menigeen kwam even een kijkje nemen. De school had 17.000 gulden gekost. Links was de zogenaamde 'stoeltjesklas': hier werd geknipt, geschilderd en geplakt. Rechts was de 'bankenklas'. Deze ruimte was gereserveerd voor toneelspel, kringgesprekken, de verhalen van Pinkeltje, het spelen met grote houten blokken, met potten en pannen in het keukentje en het hoogtepunt was wel de 'kliederbak'. In mijn herinnering een soort tafel, met daarop een bak met zand waar af en toe ook water in mocht. Of verzin ik dit nu allemaal maar???

Als u hier klikt dan krijgt u nog een drietal foto's te zien uit de Noordes. Ze stammen uit een wat jongere periode. U zult de gebouwen en huizen nog gemakkelijk herkennen.

(2017-02)  We hebben nog een mooie foto gevonden van de oude Kiekenhof

(2015-08)  Ik wilde bovenstaande foto uit 1938 eerst bij de Eexterweg plaatsen, maar dat is niet juist. Het is, zo meldt Roelof Boelens uit Emmen ons, de oude Heirweg. Zo wordt die op oude kaarten aangeduid. Hij liep over de Hondsrug. Maar waar is dan nu precies deze foto. Een aantal mensen hebben op Facebook samen de oplossing gezocht.

We moeten deze weg ongeveer op de oude splitsing Westerend-Eexterweg zien.Zo bepaalden we dat het huis links aan de huidige Julianalaan lag. Daar waar ooit Rieks Venema woonde en waarvan aan de linkerkant het pad naar de oude kleuterschool Kiekenhof liep. Het huis rechts was, zo dachten we, één van de kleine arbeiderswoningen aan de Eexterweg waar nu de bibliotheek staat. Maar het blijkt anders te zijn.

Fenny Pomp-Venema bevestigde dat zij vanaf 1956 in dat huis in Julianalaan heeft gewoond. Ze weet dat de situatie heel goed te projecteren op de huidige situatie: zij plaatst al de afgebeelde huizen aan de Julianalaan: "Je staat hier voor het huis van Westerhuis met de rug er naar toe en dan links is julianalaan 8 en dan rechts staat no.2 er staat nu een dubbele woning tussen waar Nobbe en Oosting nu wonen.

Voor op- en aanmerkingen of voor uw verhaal of herinnering ten aanzien van deze locatie doet u een e-mail in de brievenbus van "Het collectieve geheugen":