Persoonlijke notitie Ben Jonker:
Jonkersgat

Terug naar: Persoonlijke notities

Regelmatig kunnen we in de Schakel lezen dat er een natuurwerkdag wordt gehouden door vrijwilligers die hierbij de handen uit de mouwen steken. In Gieten worden deze dagen veelal gehouden op Jonkersheide. Zie bijvoorbeeld onderstaand bericht uit De Schakel.

Velen van u zullen zich afvragen waar is de naam Jonkersheide aan ontleend? Ik zal u uit de droom helpen. Ongeveer 85 jaar geleden heeft ene familie Jonker te Wildervank de zeevaart vaarwel gezegd. De kinderen werden groter en hun studie en een verdere opleiding moest ze hierbij niet in de weg staan. Er werd dus gekozen voor een toekomst aan de wal. 

Groninger Tjalk

Wat hield de zeevaart in voor deze familie? Met een Groninger Tjalk gebouwd omstreeks 1885 vervoerde men hoofdzakelijk hout van: Noorwegen, Denemarken en Zweden naar vele havens zoals bijvoorbeeld, Hamburg, Delfzijl, Rotterdam, Amsterdam en Harlingen. 

Na nog een vijftal jaren aan de wal in Wildervank te hebben gewoond kwam Jonker Sr. tot de ontdekking dat er in de toekomst een grote vraag naar scherpzand en andere materialen ten behoeven van de woningbouw zou kunnen gaan ontstaan. Het probleem was echter dat er in de omgeving van Wildervank geen scherpzand te vinden was. Op de Hondsrug in Drenthe was dit wel het geval. Gieten was hiervoor wellicht de aangewezen plaats, mede gezien de centrale ligging, en een mogelijkheid voor vervoer per trein in de toekomst. Dichtbij de Asserstraat werden een aantal proefboringen gedaan en er bleek voldoende zand met een zeer goede kwaliteit aanwezig. Met vereende krachten en met veel handwerk werd een begin gemaakt met de zandwinning.

Zandwinning

In die tijd had men nog niet de beschikking over moderne laadschoppen en kranen. Alles ging met de schop en smalspoor lorries. Het transport over de weg ging veelal met paard en wagen. Omstreeks 1940 werd de eerste gebruikte vrachtauto aangeschaft.

de eerste vrachtauto: een studebaker

Berend en Judokus Jonker waren inmiddels opgenomen als mede eigenaren van de firma, dit onder supervisie van Jonker Sr. Een betonnen zandzuiger werd ter plekke gebouwd  Een heel experiment voor die tijd - 1935-1940. 

Sporen van de betonnen zandzuiger

Ook werd in die periode een betonfabriekje gebouwd. Vlakbij de inmiddels opgeheven spoorlijn.

Hier werden hoofdzakelijk dakpannen de zogenaamde cementpannen gefabriceerd. Door verdere uitbereiding en een nieuw en grotere fabriekshal te bouwen kon men hier t.b.v. de woningbouw diverse producten leveren, zoals bijvoorbeeld betontegels, putringen, ceptietanks, straatkolken en rioleringsbuizen in diverse maten.

In Gieten werden bijna alle nieuwbouw woningen vanaf 1947 voorzien van waterputten en ceptietanks van de fa. Jonker. Ook werd er in de jaren 30 een aantal nieuwe woningen gebouwd aan de Asserstraat. Met uitzondering van de nummers 68 en 72. Een echt familiestraatje. Dicht bij de zaak wonen dus. De betonfabriek en het zandzuigbedrijf waren bereikbaar ter hoogte van Asserstraat 64. Vlakbij het Boekweitenveentje. Dit veentje is gegraven ten behoeve van de turfwinning. Het Sektmeer iets verderop is volgens mijn informatie een natuurlijk meertje. 

De fabrieksgebouwen zijn in 1983 gesloopt. Het prachtige natuurgebied is vrij toegangkelijk voor voetgangers en is voor velen nog onbekend terrein. U kunt zien dat dwars door het heideveld ter hoogte van de zandafgraving een geul loopt.

Deze is ontstaan door de schapen die door de schaapherder naar het nachtverblijf werden gedreven. Het heideveld was vroeger veel groter en is ten behoevevan de bosbouw ontgonnen. Een stukje industrie van de familie Jonker in een natuurgebied. Dit is nu ondenkbaar. De naam Jonkersheide is dus onleend aan deze familie. Toch is er dan nog iets overgebleven van een vergane glorie met betrekking tot hun activiteiten. Jonkersheide 

Gieten, Ben Jonker, november 2007

Terug naar: Persoonlijke notities