WK dammen 1960 in Gieten

Terug naar: Specials

Vroeger zat ik vaak een sport te bedenken  waarin je lichamelijk geen kwetsuur zou kunnen overkomen. Met schaatsen kon je in een wak rijden, met wielrennen kon je over de kop slaan, met voetballen ligt een beenbreuk in het verschiet. Overal was wel wat mee. Zelfs het biljarten kon ik nog wel een gevaar toedenken: de keu van de tegenstander mist de bal, schiet uit en treft doel in het oog van de tegenstander. Ook gevaarlijk dus. Alleen bij het dammen en schaken zag ik geen gevaar. De gedachte van het in paniek inslikken van damstenen vond ik ook in mijn kinderfantasie wel wat ver gaan.

Dammen en schaken deden we dat in Gieten?  Ik herinner me nog wel dat er in The House altijd stevig gedamd en geschaakt werd. Willem Struik en Hendrik Hilbolling herinner ik me nog als een fervente schakers. Zelf gebruikte ik het dambord meer voor het subtiele spelletje 'kat en muis'.

(2009-01) Er werd in Gieten zeker wel behoorlijk gedamd. Leida Fial meldt ons dat Carel Bos kampioen van Drenthe is geweest in de tijd van Van Dijk Westra en Jakob Speelman. En dat de heer J.E. Bos van de kalkamperweg  ook zeker niet onverdienstelijk was. Ook Carel heeft nog tegen Sijbrands gedamd.
 

Het was naar aanleiding van het materiaal dat Bert  Brontsema mij toestuurde dat ik erachter kwam dat er in Gieten in ieder geval een damclub is geweest. Ik heb het boek van Jo Tingen "Gieten door de jaren heen", waarin een hoofdstuk is gewijd aan het verenigingsleven er nog even op nageslagen. Daarin trof ik over een dam en/of schaakvereniging echter niets aan. Toch is die er geweest. Bert vertelt dat zijn vader, 'snieder' Tjark Brontsema de secretaris was, Jan van Dijk de voorzitter en Job Speelman zou de penningmeester geweest zijn. Ik twijfel er niet aan dat er lezers zijn die ons hier meer over kunnen vertellen.

In de film die indertijd over het Gieter dorpsleven is gemaakt is ook een episode opgenomen over een dam- en schaakbijeenkomst.

(2008-11) 
Uit de serie "Bewogen beeld uit Gieten"
Aflevering 1958 - Dammen en schaken Gieten


Korte inhoud: De filmset was aanwezig bij een demonstratie dammen en schaken. Eerst zien we voorbeeld van een enorme meerslag.  Daarna zit het geďnteresseerde publiek aandachtig te kijken naar een partij schaak.

De film is wazig en hapert een beetje. Toch zijn de aanwezigen wel goed zichtbaar. Wie herkent u allemaal??

Het dorp Gieten – en dan met name hotel Braams – ooit het decor van het Wereldkampioenschap Dammen

Op 5 november 1960 werd er – mede op initiatief van de damvereniging Gieten en onder auspiciën van de Nederlandse Dambond - zelfs een Wereldkampioenschapsronde dammen gehouden in hotel Braams . Het was nog de tijd van ver voor onze eigen bekende dammers als Ton Sijbrands en Harm Wiersma. Dat wereldkampioenschap was een door Nederland trekkend circus. Er werden maar liefst 26 rondes gespeeld. Het circus deed ook het noorden van het land aan. Er werd onder meer gespeeld in Assen, Groningen, Veendam en dus ook in Gieten. De twintigste ronde werd bij Hotel Braams gespeeld. We hebben het nagezocht en kwamen in Het Parool van 7 november 1960 het volgende verslag tegen:

 

Het is een beetje nduidelijk te lezen, daarom heb ik heb de kop van het verslag er even 'uitgepikt'

Dat was wat op 5 november in ons dorp!

(2009-01) Bé Speelman is zijn belofte nagekomen om het programmaboekje te scannen. Daarom hebben we nu een mooi overzicht van de route die de damkaravaan door Nederland heeft afgelegd. Wel raar trouwens dat volgens dit programma in Gieten de 17e ronde  gespeeld zou worden, terwijl het bericht hieronder uit Het Parool spreekt over de twintigste ronde

 De radionieuwsdienst van het ANP sprak in haar bulletin het volgende bericht uit:

Hieronder poseert het bestuur voor aanvang van de partij tussen Dukel en de Marokkaan De Descallar. Wij herkennen in ieder geval op de achterste rij 2e van links penningmeester Job Speelman (penningmeester Damvereniging Gieten), op de voorste rij 2e van links zit voorzitter Jan van Dijk en uiterst rechts zit ecretaris Tjark Brontsema.

(2008-12) We kregen een reactie van Bé Speelman uit Almere. Hij heeft de foto met zijn vader goed bestudeerd en komt met de volgende aanvulling "van links naar rechts: iemand wiens naam pap is vergeten, Jakob (en dus niet Job!) Speelman, Wolter Nobbe (van de Julianalaan) en G. Bennink, voornaam onbekend. Uiterst rechts staat Renko Venema. Zittend v.l.n.r.: Bertus Drenthe, Jan van Dijk en Tjark Brontsema.

(2012-05) Kleine correctie. Bettina Nobbe , zij kan het weten, meldt ons dat het niet om Wolter Nobbe (van de Julianalaan)  gaat, maar om Walter Nobbe van de Westerstraat. (Hij werd ook wel rode Nobbe genoemd).


Grappig om te zien dat Stokvis hier het geluid verzorgde. Die was in die tijd wel vaker bij allerhande evenementen. De geluidsboxen hadden een groen-blauwe kleur. Later deden ook Mans Moek en Roelof Knevelbaart aan 'geluid'. Zij gingen met geluidsauto's rond (kraak-kraak "attentie-attentie"- en dan weer een mooi Duits muziekje) of ze waren aanwezig op de jaarlijkse wielerronde op de Noordes.

 

Hier gingen de deelnemers samen met het ontvangstcomité op de foto. Uit de berichtgeving uit die tijd werd ik gewaar dat Baba Sy, een zwarte dammer uit Senegal een waar fenomeen was. Wie  herinnert zich hem? Waren de in Drentse klederdracht geklede vrouwen/meisjes uit het dorp? Wie zijn het? Misschien was u er wel bij - Laat het ons weten!

(2008-12)Volgens Bé en Jakob Speelman staat links mw. Middelbrink en vijfde van rechts Martha Zwinderman-Hoven.

Naast de wereldtitel werd er ook gestreden om de rondewinst. Hoe dat precies in zijn werk ging is mij niet duidelijk. Maar wel weten we wat de prijs is geweest die de winnaar van de toernooironde in Gieten in de wacht heeft gesleept. Hij wordt hier in de stationsstraat door Van Dijk en Brontsema geshowd: een degelijke herenfiets!!

Jacob Speelman kan zich van een dergelijke prijs niets meer herinneren. Wel weet hij nog dat er in het dorp 2000 loten ŕ 1 gulden per stuk werden verkocht, om met die opbrengst het WK naar Gieten te halen. Het zou mij niet verbazen dat die fiets van hieronder een prijs is geweest van die verloting. Want wat zou Baba Sy bijvoorbeeld met een gewonnen fiets hebben moeten doen...

(2008-12)Bé Speelman heeft nog een programmaboekje van toen, met daarin de handtekeningen van de deelnemers. Hij heeft beloofd ze eens voor ons te gaan scannen. We kijken er naar uit! Vooral ook naar de handtekening van Baba Sy. Hij kon wel goed dammen, maar schrijven kon hij niet...

(2009-01) Zoals hierboven al is vermeld hebben we van Bé deze passages uit het programmaboekje toegestuurd gekregen.
De bijgaande teksten zijn schitterend om te lezen. U kunt onder meer lezen dat de een vertegenwoordiger is, de ander coupeur, dat de ene graaf is en dat de ander als doofheid als handicap heeft. Maar omdat u dat op onderstaande manier moeilijk kunt lezen heb ik het in deze pagina vergroot weergegeven. Overigens lijkt me het programma het met de precisie niet al te nauw te nemen. Baba Sy heet hier Baby Sy, Dukel is hier Bukel en zo zal er nog wel een en het ander aan mankeren.

 

Uiteindelijk kwam de wereldtitel na  26 ronden in het bezit van de toen 19 jarige Rus Tsjegolev. Die speelde in zijn laatste partij remise tegen Dukel.

(2011-04) We kregen een brief thuisgestuurd met daarop een postzegel van Koning Albert van België. We worden internationaal gelezen!! Christel Verpoest is de dochter van deelnemer Hugo Verpoest. Zij meldde ons dat haar vader nog immer een fanatiek damspeler is. Verpoest werd achttien maal kampioen van België, kreeg de titel nationaal grootmeester en internationaal meester. In 2008 kreeg hij ook de distinguisted carreer prize van de werelddambond (FMJD). Heel wat foto's en krantenknipsels over vele internationale toernooien en enkele wereldkampioenschappen vullen zijn archief. Zijn dochter tracht nu in dit kleine persoonlijke archief wat orde op zaken te stellen. En ze kwam wat nieuwe knipsels over "Gieten - 1960" tegen. Natuurlijk waren we benieuwd. We maken er een mooie bloemlezing van.
 


de uitslagen...


charmante ontvangst...


Jan van Dijk zet het spel op de wagen......


het blijft gieten in Gieten...


...een mohammedaan die zijn godsdienstige
plichten zeer nauwgezet nakomt...


Gieten is op de kaart gezet...


Tot zover het kampioenschap van 1960. Maar wie denkt dat er toen in Gieten voor het eerst op wereldniveau werd gedamd heeft het mis. Want in mijn zoektocht naar berichten over het damkampioenschap stuitte ik bij de berichten van de radionieuwsdienst van het ANP op het volgende bericht van 13 oktober 1958.

Het zal toch niet zo zijn dat de filmbeelden die we hierboven vertonen geschoten zijn toen deze partij werd gespeeld??

pijl_rechts(2010-01) In 'de Spiegel' stonden een paar foto's  van dit gebeuren in 1958.


De partij van Koeperman en Deslauriërs wordt gespeeld

Naar goed gebruik werden ook in 1958 weer twee dorpsgenoten in oude klederdaracht gehesen om deze WK-match extra allure te geven


Twee Gietense dames in oud-Drentse klederdracht, die de opening
van de zevende partij met haar charme kwamen opluisteren

Is er iemand onder u die weet wie deze dames zijn?

 

pijl_rechts(2009-02) Sportend Gieten had in de periode 1956 - 1960 een eigen 'krantje'. Het luisterde naar de prachtige naam "Sportspiegel" Hier een afbeelding van, wat naar ik aanneem, een afbeelding van het voorblad was.

sportspiegel

Want dit plaatje is niet echt van een dergelijk krantje. Blijkbaar is één van de regelmatige schrijfsters getrouwd en kreeg zij op haar trouwerij een 'waardebon' kado. Waar wij nu benieuwd naar zijn is: wie is er op 12 februari 1960 getrouwd?

Maar dit even terzijde. Bé Speelman is goed gedocumenteerd voor wat betreft de damactiviteiten in ons dorp. Hij beschikt over delen van de Sportspiegel aangaande damfestiviteiten. Hij stuurde ons het volgende bericht toe over de activiteiten in het kader van het tienjarig bestaan van de Gieter damclub in 1958. En daarin kunt u lezen dat op 13 oktober een partij in het kader van het WK-dammen in Gieten zal worden gehouden!

tienjarig bestaan damclub

Het verslag dat naderhand in de Sportspiegel heeft gestaan geeft een mooi tijdsbeeld: de deelnemers kwamen met de trein en werden afgehaald van station Emmen. Daarna werden ze vergast op een Drentse koffietafel. De RONO verzorgde op de wedstrijdavond een uitzending via 'de band' en de NCRV verzorgde vanaf vijf voor tien een rechtstreekse reportage vanuit zaal Tent. Het gaat hier nog altijd om radio, hč! De deelnmers werden gecategoriseerd naar het criterium of ze al of niet een wetenschappelijke damopleiding hadden gehad. Een wetenschappelijke damopleiding???? Wel jammer was dat de belangstelling uit het dorp geen gelijke tred hield met het enthousiasme van de voorzitter en de pers. Enigszins teleurgesteld meldt voorzitter Van Dijk dat er slechts 120 in de zaal zaten...

 pijl_rechts (2010-11) Hierboven staan al twee foto's afgebeeld uit "de Spiegel". We hebben nu ook de gehele sfeerreportage van Jur. Schröder uit De Spiegel van 1 november 1958 weten te bemachtigen. Schröder kende de buurt op zijn duimpje : ..."de dorpelingen" kwamen te voet of per fiets van de omgeving als Eext, Rolde, Kienveen, Zwarte-water, Bonnen, Hemelrijk enz...

Ik ben wel benieuwd naar de bewoners van Zwarte-water! En om heel eerlijk te zijn heb ik nog nooit gehoord van Kienveen. Waar ligt dat dan??

 

We hebben de kolommen op de pagina's 42 en 43 vergroot en u kunt het verslag hier lezen.

Voor op- en aanmerkingen of voor uw verhaal of herinnering ten aanzien van deze locatie doet u een e-mail in de brievenbus van
"Het collectieve geheugen":

Terug naar: Specials